حتما این را شنیده اید که برای سفر خارجی حتما باید زبان انگلیسی که زبان بین المللی است را بلد باشید. این موضوع تا حدود زیادی صحت دارد و زبان انگلیسی زبان ارتباطی انسان ها در کشورهای مختلف دنیا به حساب می آید. اما علاوه بر این، یک زبان دیگر هم وجود دارد که عمومی تر و جهانی تر است و با استفاده از آن می توانید حتی بدون اطلاع از زبان انگلیسی با مردم ارتباط برقرار کنید و آن هم چیزی نیست جز زبان بدن! زبان بدن به کلیه رفتارها و ژست ها و حرکات ما گفته می شود که شاید به صورت ناخودآگاه انجام دهیم اما معنا و مفاهیم زیادی را به مخاطب منتقل می کنند. امروز می خواهیم در مورد زبان بدن در سفر صحبت کنیم و برخی علائم و نکات رفتاری در کشورهای مختلف دنیا را با شما در میان بگذاریم. با آقای تور همراه باشید.
زبان بدن چیست؟
دانشمندان و رفتارشناسان معتقدند که ما انسان ها دائما در حال ارسال پیام به افراد دیگر و به محیط پیرامونمان هستیم و حتی وقتی هیچ حرفی هم نمی زنیم این کار را با زبان بدن (Body Language) انجام می دهیم. هنگامی که از چیزی خوشمان می آید، بدمان می آید، می ترسیم، نگران می شویم و… مدام با حرکات چهره و بدنمان احساساتمان را به دنیا مخابره می کنیم. زبان بدن در حقیقت روش ارتباطی غیرزبانی ما آدم ها با یکدیگر است و به ویژه زبان بدن در سفر اهمیت زیادی پیدا می کند. با این حال، زبان بدن تنها به حرکات بدنمان اطلاق نمی شود و از مولفه های زیر تشکیل شده است:
- ژست و حالت بدنمان
- نوع رابطه و نزدیک بودن ما با شخص مقابل، فضای بین دو طرف و کم و زیاد بودن آن
- حالات چهره
- نحوه حرکت دادن چشم ها و مردمک ها و همین طور ارتباط چشمی
- نحوه لمس دیگران و خود
- شیوه لمس و در دست گرفتن اشیاء مثل خودکار، سیگار و لباس
- نحوه نفس کشیدن و سایر جنبه های فیزیکی غیرقابل مشاهده مثل ضربان قلب، تعریق و دمای بدن
اهمیت زبان بدن در سفر
همان طور که گفتیم زبان بدن روشی ارتباطی در فرهنگ های مختلف است که بی نیاز به زبان مفاهیم زیادی را می تواند منتقل کند. زبان بدن در هر فرهنگ متفاوت است و برگرفته از رسم و رسوم، سنت ها و باورهای هر ملت است. هر کشور مجموعه ای از مولفه های زبان بدن را در طول سالیان سال شکل داده است و به عنوان بخشی از فرهنگ آن کشور ارائه می کند. مثلا ارتباط چشمی که در بسیاری از کشورها نشانه توجه و علاقه است در کشور ژاپن عجیب و غیرمعمول تلقی می شود. با این حال ارتباط چشمی در اسپانیا و فرهنگ عربی بسیار متداول و رایج است. همچنین حرکات دست و استفاده از انگشتان مختلف هم در هر فرهنگ نشانه و مفهومی دارد. به طور مثال بالا بردن انگشست شصت در بسیاری فرهنگ های غربی به معنای موافقت و OK است ، حال آن که همین رفتار در فرهنگ کشورهای اسلامی، یونان و … معنای بی ادبانه و گستاخانه دارد.
آگاهی از زبان بدن در سفر می تواند ما را در برقراری ارتباطی موثر و سازنده کمک کند. البته مردم هر کشور نسبت به توریست ها سهل گیر هستند. بنابراین اگر گردشگری خارجی رفتاری انجام دهد که در آن فرهنگ بی احترامی و توهین تلقی شود برخورد بدی با او نمی شود و همه می دانند که او بدون هیچ قصد و غرضی این کار را کرده و از معنای آن اطلاعی ندارد. با این حال، اگر می خواهید مثل یک مسافر حرفه ای سفر کنید و با فرهنگ ها و مردم کشورهای مختلف دنیا روابط حسنه ای داشته باشید اطلاع از زبان بدن خاص آن کشور می تواند در این مسیر به شما کمک زیادی بکند. در ادامه برخی مثال ها در مورد زبان بدن در سفر را به شما معرفی می کنیم.
- در کشورهای شرق و جنوب شرق آسیا مثل تایلند، هیچ وقت با پایتان بدن کسی را لمس نکنید، چون این کار بی احترامی و بی ادبی تلقی می شود. اگر به طور اتفاقی این کار را انجام دادید سریع عذرخواهی کنید. هیچ وقت برای اشاره کردن به یک شی یا فرد از پایتان استفاده نکنید، چون این کار هم زیاد مودبانه نیست.
- باز هم در سفر به کشورهای آسیایی هیچ وقت سر کسی را لمس نکنید یا موهای او را به شوخی هم بهم نریزید. در کشورهای شرق آسیا به ویژه کشور چین، سر عضوی بالاترین و والاترین عضو بدن است و باید به آن احترام گذاشت. حتی نشستن روی بالش که معمولا سر روی آن قرار می گیرد هم چندان محترمانه به نظر نمی رسد.
- دست دادن در قرن ۱۹ بود که به کشور فیجی معرفی شد و از آن پس به سرعت به یک رسم و سنت تبدیل شد. در این کشور دست دادن طولانی نشانه محبت و علاقه است و هرچقدر محبت طرفین به یکدیگر بیشتر باشد دست دادن را بیشتر ادامه می دهند. حتی در برخی موارد دست دادن در تمام طول مکالمه و احوالپرسی ادامه پیدا می کند!
- در کشور نپال، عبور کردن از روی پاهای فرد دیگر چندان رفتار پسندیده ای نیست، بنابراین از این کار اجتناب کنید. اگر شما نشسته اید و فرد دیگری قصد عبور دارد هم بهتر است پاهایتان را تکان دهید و جمع کنید تا شخص بتواند عبور کند. نکته جالب دیگر در کشورهایی مثل نپال این است که همیشه در جهت عقربه ساعت به دور معابد و نیایشگاه های مذهبی تبتی ها بچرخید. حرکت خلاف جهت ساعت هم در فرهنگ مردم بومی بی احترامی و بی ادبی تلقی می شود.
- در حمام های سنتی ژاپن که اونسن (Onsen) نامیده می شوند، همیشه قبل از ورود به آب، بدنتان را بشویید. اگر فردی خود را نشوید و وارد آب شود آن آب در فرهنگ مردم ژاپن آلوده و ناپاک در نظر گرفته می شود. بنابراین فکر نکنید با چیزی شبیه به استخر روبرو هستید و یکباره داخل آب شیرجه نزنید!
- مردم ایتالیا بسیار خونگرم و صمیمی هستند و معمولا سلام و احوالپرسی های بسیار صمیمانه ای دارند بنابراین در ایتالیا خودتان را آماده یک عالمه روبوسی و بغل کردن بکنید! همچنین مردهایی که با یکدیگر دوست هستند هم موقع احوالپرسی همدیگر را به گرمی بغل می کنند. حتی یک سری رفتارها که در فرهنگ های دیگر خلاف عرف است در ایتالیا کاملا عادی و رایج است. مثلا در ایتالیا ممکن است دو مرد را ببینید که دست در دست یکدیگر دارند قدم می زنند و این امر به هیچ وجه به معنای گرایش جنسی خاص آن ها نیست! علاوه بر این، هل دادن و تنه زدن هم امری تقریبا متداول است و در صورتی که با چنین رفتاری مواجه شدید زیاد ناراحت نشوید. البته ما ایرانی هم با این رفتارها آشنا هستیم، اما مثلا فردی که از کشورهای اسکاندیناوی و با فرهنگی به شدت متفاوت به ایتالیا می آید مطمئنا از این همه برخورد شگفت زده و متعجب خواهد شد.
- یکی دیگر از نکات زبان بدن در سفر این است که در کشور روسیه هیچ وقت در آستانه در و دم در با کسی دست ندهید! این کار در فرهنگی روسی نشانه بداقبالی و بدشانسی است. این عمل در رفتارهای مدرن و امروزی هم گسترش پیدا کرده و مثلا وقتی پیتزا سفارش می دهید و پیک رستوران آن را به دم خانه تان می آورد هیچ دم در و در آستانه در پیتزا را به شما نمی دهد. در این صورت یا صاحبخانه بیرون می آید یا از فرد می خواهد که داخل خانه شود و پیتزا را به او بدهد. به هرحال، حتی اگر به نظرتان عجیب هم برسد این باور در فرهنگ مردم روس وجود دارد و به شدت هم به آن پایبندند.
- اما به کشور هند می رسیم! زبان بدن در فرهنگ هندی نقش بسیار پررنگی ایفا می کند و این امکان وجود دارد که تنها با استفاده از زبان بدن مفاهیم زیادی را منتقل کرد. مثلا وقتی یک هندی به فرد دیگری نزدیک می شود و زبانش را بین دندان هایش قرار داده و با دست هوای اطراف سر طرف مقابل را می گیرد و به سمت خود می آورد این معنی را می دهد آن فرد بسیار زیبا یا باهوش است!
- سلام و احوالپرسی در کشور مراکش بسیار مفصل و طولانی است و حتی ممکن است تا ۱۰ دقیقه هم طول بکشد. وقتی یک فرد مراکشی فرد دیگر را می بیند با دست راست با او دست می دهد و بعد دستش را روی قلبش می گذارد تا نشان دهد که این رابطه نشانه محبت قلبی است. دوستان و خویشاوندان صمیمی و نزدیک با یکدیگر روبوسی می کنند و تا چهار بار همدیگر را می بوسند و همزمان هم جملاتی مثل «حالت چطوره؟»، «همه چی خوبه؟»، «خانواده خوب هستن؟» و … را می گویند.